DEAFpré: Matériaux bruts non vérifiés!
Lisez l’Avertissement!
L’utilisation de ce document est soumise à la licence CC BY-NC-SA 4.0 (droit d’auteur: Heidelberger Akademie der Wissenschaften)
toutes fiches de l’article Télécharger
fiches par lemme Télécharger
tordre v.
[FEW 132,84a lt. TORQUĒRE.TL 10, 411; TL 10, 461; Gdf; GdfC 10, 779a; GdfLex; AND 797a; AND 800b; AND 801b; AND 832a; FEW 13,2 84a; FEW 13-2, 85a; FEW 13/2,85a; AdHaleLexM; LevyTrés; LevyTrés. – ActesMfr10 275; ContPerc T 6565; FennisGal S. 1763; KaiserMPol 66; LevyHagin 4b8, 4b27; MedAev 44 (1975) 298; l. 503; Morlet 264; MélSéguy S. 83; MélSéguy S. 83; Pck; Pope; Pope; R 65, p. 535; R 65, p. 535; 66, p. 540; RLiR 53, 1989, 199; RoPh 19, 635; SchelerGil II, 101, 15; SchulzeBusProv 907, 2182; SimonisTerdre p. 192; SimonisTerdre; StädtlerGdfLex 275; ZrP 112, 1; 160; [sigle]; [sigle].⁠]
(teurdant [GastPhébChasseT], teurdre [AmphYpL2], Teurdre (sigles à datations multiples:) HenryŒn, teurs CommPsia1G; [AmphYpL2], teurtre ChantRoussW; TombChartr1...K XXV 104, tordant TroisAvG 314, tordent LancR 5104; MédLiégH 597, tordere RegTournB *501, tordir LecheorT, tordre EneasS1 1961; FloreaK 1226, 2302; FloreaW 1226; CommPsia1G XLVIII, 15-16; BenTroieC; EdConfVatS; BenDucF 14710; Aiol1/2F *235; CligesM 5739; AlexParA II β 81, 19; AlexParA II 81, 19; RenR X-XI 11434; ChevCygnePropN p. 1162; GuiotProvinsO 606, A 409, A 246; JugAmS 55; ChevBarAnS 765; CourtArrD 449; GuibAndrM 1471; PBeauvGerJ; SJeanAumU 5828; ChGuillI 477, 2175; FlorenceW 372a; MortAymC 1979, 2998, 1853, 2930; Bueve3S 11546; LancPrK 474. 32; LancPrM LXIII, 3; RenclCarH; GuillMarM; ChansArtB XV, 50; XVII, 66; CoincyII1...K 1904 var.; CoincyII1...K 502 var; AnsCartA 4212, 4221; ArtusS 51,5; 69,32; 126,1; 172, 12; BeaumS Man. 1604; ClercVaudR; CourLouiscLe; HuonR 3161; JeuxPartL; SermMaccM 211; VMortAnW 221, 12; MoamT IV, 15,2; HaginL; AdHalePartN VII, 37; ClefD 1068; JMeunVégR 161; ChevFustSa 14492; GlDouaiE1 101; HerberiePrF1 HI 106; JPrioratR 10187; SoneG *1776; SoneG; FevresS 51b-16; SSagmR 11/11; JCondM; ProprChosZ; ChevPapH 24, 34; GilMuisK 354a; [DeschQ VI, 117]; (sigles à datations multiples:) Aspland 5, 75; BartschChrest 28, 271; 39, 134; BartschHorning 223, 28; NoomenFabl t. 6 397; NoomenFabl II 7/ 153; ProvM 907, 908, Tordre PèresPrI5/7S; ChevFustSa, tordre, se t. BaudCondS p536, tordu CoutStAmandM I, I, 5, torge ThebesC 6912, 3582, torgoient RigomerF, torquer ConsBoèceTroyS IV 145, torquerent [AmphYpL2], tors Aiol1/2F; FlorenceW 372a; GuillMarM; SermMaccM 211, tort BlackBookT II p. 384, tortant PhThCompS 16r, 1512, tortent (sigles à datations multiples:) RecHist XXII, 967, tortons RutebF A 20, tortre AngDialGregP 151roa; ModvB2 7374; FauvelChaillL; MirNDPers1-40P 18 1629; (sigles à datations multiples:) HuntMed 78; HuntMed 78, tourdre JSQuentO, TUERDANT SCathCarlM, tuerdent MaillartR 3771, tuerdre ArtusS; EvEnfB 1832; EvEnfB2; [MenagB 132,28], tuertre WaldefH 16478; [LégDorVignBatallD 294;610], turt ChGuillI)
  • “tourner un corps long et flexible par ses deux extrémités en sens contraire, tordre, aussi au fig., tourmenter” (PhThCompS 16r, 1512; GaimarB 4460; CharroiM 573; EneasS1 1961; FloreaK 1226, 2302; FloreaW 1226; ThebesC 6912, 3582; CommPsia1G; BenTroieC; EdConfVatS; BenDucF 14710; Aiol1/2F *235; Aiol1/2F; CligesM 5739; AlexParA II β 81, 19; AlexParA II 81, 19; ChevCygnePropN p. 1162; GuiotProvinsO 606, A 409, A 246; JugAmS 55; ChevBarAnS 765; CourtArrD 449; GuibAndrM 1471; PBeauvGerJ; PèresPrI5/7S; SJeanAumU 5828; WaldefH 16478; AngDialGregP 151roa; ChGuillI 477, 2175; ChGuillI; FlorenceW 372a; FlorenceW 372a; MortAymC 1979, 2998, 1853, 2930; Bueve3S 11546; RenclCarH; SCathCarlM; GuillMarM; GuillMarM; ChansArtB XV, 50; XVII, 66; CoincyII1...K 1904 var.; CoincyII1...K 502 var; ModvB2 7374; AnsCartA 4212, 4221; ArtusS; BeaumS Man. 1604; ClercVaudR; CourLouiscLe; HuonR 3161; JeuxPartL; RigomerF; SermMaccM 211; SermMaccM 211; TroisAvG 314; RutebF A 20; VMortAnW 221, 12; CoutStAmandM I, I, 5; HaginL; RegTournB *501; EvEnfB 1832; EvEnfB2; MédLiégH 597; AdHalePartN VII, 37; BaudCondS p536; ClefD 1068; JMeunVégR 161; ChevFustSa; ChevFustSa 14492; GlDouaiE1 101; HerberiePrF1 HI 106; ConsBoèceTroyS IV 145; JPrioratR 10187; SoneG *1776; SoneG; FevresS 51b-16; SSagmR 11/11; JSQuentO; FauvelChaillL; MaillartR 3771; JCondM; ChantRoussW; TombChartr1...K XXV 104; ProprChosZ; MirNDPers1-40P 18 1629; BlackBookT II p. 384; ChevPapH 24, 34; GilMuisK 354a; [AmphYpL2; AmphYpL2; AmphYpL2; GastPhébChasseT; MenagB 132,28; LégDorVignBatallD 294;610]; (sigles à datations multiples:) Aspland 5, 75; BartschChrest 28, 271; 39, 134; BartschHorning 223, 28; HenryŒn; HuntMed 78; HuntMed 78; NoomenFabl t. 6 397; NoomenFabl II 7/ 153; ProvM 907, 908; RecHist XXII, 967, ActesMfr10 275; ContPerc T 6565; FennisGal S. 1763; KaiserMPol 66; LevyHagin 4b8, 4b27; Morlet 264; MélSéguy S. 83; MélSéguy S. 83; Pck; Pope; Pope; R 65, p. 535; R 65, p. 535; 66, p. 540; RLiR 53, 1989, 199; RoPh 19, 635; SchelerGil II, 101, 15; SchulzeBusProv 907, 2182; SimonisTerdre p. 192; SimonisTerdre; StädtlerGdfLex 275; ZrP 112, 1; 160; [sigle]; [sigle], TL 10, 411; TL 10, 461; Gdf; GdfC 10, 779a; AND 797a; AND 800b; AND 801b; AND 832a; FEW 13,2 84a; FEW 13-2, 85a; LevyTrés)
    • “répondre d'une manière évasive” (CommPsia1G XLVIII, 15-16)
    • “mettre en paquet, préparer (qch.)” ([DeschQ VI, 117])
    • “faire des détours” (MedAev 44 (1975) 298; l. 503, LevyTrés)
    • ⁠v.pron. “se détourner de droit chemin, se fourvoyer” (LancR 5104; LecheorT; LancPrK 474. 32; LancPrM LXIII, 3; ArtusS 51,5; 69,32; 126,1; 172, 12, GdfLex; FEW 13/2,85a; AdHaleLexM)
    • ⁠t. de méd. “se faire une foulure” (RenR X-XI 11434; MoamT IV, 15,2)
fiches par lemme Télécharger
bestordre v.tr.
[Gdf 1, 638c; FEW 113, 2. 86a; GlSuisse 2, 367a.⁠]
(bestordre [DeschQ III, 277])
  • “réprimer (qch.), tourner mal” ([DeschQ III, 277], Gdf 1, 638c; FEW 113, 2. 86a; GlSuisse 2, 367a)
fiches par lemme Télécharger
bestort adj.
[Gdf; Gdf 1, 640b; Gdf; DCCarp S 73; Corom 4, 1160b; GlSuisse 2, 367a. – NotExtr 42, 1932, p 146, v 79; TraLiLi 23, 1985, 27.⁠]
(bestors BibleMalkS 10515; JMeunVégR 36, 118, 138, bestort JMeunVégL XXVII, 11; JPrioratR 7246; OvMorB 4, p 98, 4125; OvMorB 7, p 57, 1766, bestortes JMeunVégR 138)
  • “qui est bistourné, oblique, tortueux, et sim., tors” (BibleMalkS 10515; JMeunVégL XXVII, 11; JMeunVégR 36, 118, 138; JMeunVégR 138; JPrioratR 7246; OvMorB 4, p 98, 4125; OvMorB 7, p 57, 1766, NotExtr 42, 1932, p 146, v 79; TraLiLi 23, 1985, 27, Gdf 1, 640b; Gdf; Gdf; DCCarp S 73; Corom 4, 1160b; GlSuisse 2, 367a)
fiches par lemme Télécharger
bistorte f.
[GdfC 8, 327a; AND 69a; DG 241a; FEW 13, 2. 86a. – RlFl Bd 9, 183.⁠]
(bistorte LSimplMedD 91, 117, 175-180; AldL 72, 17; GlGuillI 84; [GrantHerbC S 86, no 71])
  • ⁠t. de botanique “plante herbacée vivace de la famille des Polygonacées qui a une hauteur de 20 à 80 cm, tige et feuilles simples et des fleurs roses en épi unique terminant la tige et large de 1 à 3 cm, renouée bistorte (Bistorta officinalis L.)” (LSimplMedD 91, 117, 175-180; AldL 72, 17; GlGuillI 84; [GrantHerbC S 86, no 71], RlFl Bd 9, 183, GdfC 8, 327a; AND 69a; DG 241a; FEW 13, 2. 86a)
fiches par lemme Télécharger
contort adj.
[TL 2,777,11; TL; Gdf 2, 267a; FEW 13,2 97b. – Brüll 59; SchelerJPreis.⁠]
  • “qui est contourné, tordu, difforme, et sim.” ([JPreisMyrG 3889], Brüll 59; SchelerJPreis, TL 2,777,11; TL; Gdf 2, 267a; FEW 13,2 97b)
fiches par lemme Télécharger
destordre v.tr.
[TL 2,1778,12; TL 2,1834,19; TL 2,1834,19; TL; TL; TL; TL; Gdf; Gdf 2,687c ; 688a; Gdf 2, 664b; Gdf 2, 664b, c; GdfC 9,369c; GdfC 9, 362c; AND; AND; AND; AND; AND; DCCarp p.137, 151a; DCCarp 150a/150b; TLF; FEW 8,2. 97a; FEW 13, 2 85b; Chastell 214; Foerster; GlSuisse 5,527a; GlSuisse 5, 506a; LevyTrés. – KellerWace 350a; MA 67, 1961, 357; R 85,322; R 62, 156; RoPh 15,463; RoPh 15, 463; RoPh 7, 106; SchelerJPreis; [sigle] 19,95; 24,296; [sigle] 166,567; [sigle] 1286; [sigle] 502var.⁠]
  • “remettre (qch.) dans son état premier avant d'être tortillé, détortiller” (RolB 368; GaimarB 6357; CourLouisL1; MonGuill1/2C 83,6068; ProvSalSanI; EneasS1 9485; FloreaD; FloreaK 2334; FloreaL 2314; FloreaP 2109; ThebesC; BenTroieC; BenTroieC; BenTroieC; HornP 1502; PhilomB 799; Aiol1/2F 2953; AlexissH 736; PercL 758; FlorebK 2742; FlorebP 2740; SGillesP 722, 675; AlexParA II, 1325, 524; AlexParA IV, 1022; AimonFlH 89,12; 2370; RenR; RenR 157; TristThomB 3009; TristThomL 3009; TristThomW D.1737; AliscW p.337 v. 5891 var.; FolTristOxfH 962; GuillAnglW 910; RCambrM; Saisna/lB 979: 3781 (A), 1955/1717, 2480/2225, 4116 (L); Saisna/lB 2474(A), 979; RenMontdT; RenMontdT; BestPierre1M II, 10; ContPerc1P T 6562, E 216,10151; ContPerc1P A 2824; JugAmS 413; PriseCordD 463; SGenB; EscoufleM 288a; 2144; EscoufleS 2144; AmbroiseP 3648; GirVianeE 4488; GirVianeY 4488; GuibAndrM 996; GuillPalMo; NarbS; RègleSBenNicH; WaldefH 534, 7002; WaldefH 9336; FlorenceW 1436, 2024, 2459; GlBâleB; GlBâleB 3233; HervisH 777; MerlinM; YderG 2664; YderG; BlancandS 2190; Bueve2S 738,2692,11125; Bueve2S 5077; Bueve3S 5536, 678, 6863; CoincyChristO; LancPrK; LancPrM XV,5;XVI,9;L, 49; CoincyI1...K 19Kr 75; CoincyI18/19/20/37/38/39/40/43Kr 1904,1587,1893; GodinM; OrsonP 1426, 2275, 1474; RenclCarH; CoincyII1...K 26 Vä; ViolB 1101; RoselLangl; RoselLec; TristPrS; BeaumJBlL; TournAntW 2411; AnsCartA; ArtusS; ArtusS; EustMoineC 1541; EustMoineF; GilChinP; ParDuchP 873; EdConfCambrW 3694; BeaumS 970, 979; CourLouiscLe; HArciPèresO 5458; HistFécL 165; HuonR 6819; MaugisV; ThebesR 2379; ThebesR 3370; YonM 1627, 1774; RutebF A22; VMortAnW 221, 9; MaccabGautS; RenMontlC 6966, 7007; 9389, 12742; 8335; RenMontlC 3905; SilenceT2; RichH; GlDouaiE1 106; CourtAmsS 3873; JobB 205; JobG 205; SoneG 11944; JMeunTestB; SSagmR 33/93-94; AdvndC 64; AdvndC; JSQuentO; SDieudD; JCondM; OvMorB p. 353, 3015; EntreeT 4963, 4966; ChantRoussW; GuiNantvProlC 119; MirNDPers1-40P 26, 388; RenContrR 1850, 9939; AliscmH 801; BelleHelR 4931,842a; GalienD; TristNantS 3795,12875; [GodBouillBruxR; ModusT 82, 30; GaceBuigneB; GaceBuigneB; GaceBuigneB; GaceBuigneB; DeschQ III, 278]; (sigles à datations multiples:) BartschHorning 349,11; 567,38; BartschHorning 331, 5; HenryChrest; MontRayn; MontRayn I,105; NoomenFabl 4/ F694; NoomenFabl 2/ B 760; NoomenFabl 5/239, 10/17153; NoomenFabl 20/19; NoomenFabl 26c/ D206; NoomenFabl 66 122; 377; RecHist XXII, 960; RecHist XXII, 960; SGreg 1400, KellerWace 350a; MA 67, 1961, 357; R 62, 156; R 85,322; RoPh 15, 463; RoPh 7, 106; RoPh 15,463; SchelerJPreis; [sigle] 166,567; [sigle] 19,95; 24,296; [sigle] 1286; [sigle] 502var, TL 2,1778,12; TL 2,1834,19; TL 2,1834,19; TL; TL; TL; TL; Gdf 2, 664b; Gdf 2, 664b, c; Gdf; Gdf 2,687c ; 688a; GdfC 9, 362c; GdfC 9,369c; AND; AND; AND; AND; AND; DCCarp 150a/150b; DCCarp p.137, 151a; TLF; FEW 13, 2 85b; FEW 8,2. 97a; Chastell 214; Foerster; GlSuisse 5, 506a; GlSuisse 5,527a; LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
destorse f.
[TL 2,1783,7; Gdf 2,688b; FEW 13, 2 97b. – R 116, 18.⁠]
(destorce BibleMalkS 6953, 9070)
  • “dérogation, divergence” (BibleMalkS 6953, 9070, R 116, 18, TL 2,1783,7; Gdf 2,688b; FEW 13, 2 97b)
fiches par lemme Télécharger
destortoire f.
[TL 2,1783,41.⁠]
  • “objet servant à détourner” (TL 2,1783,41)
fiches par lemme Télécharger
destorture f.
[TL 2,1783,44.⁠]
  • “détournement (?)” (TL 2,1783,44)
fiches par lemme Télécharger
entordre v.tr.
[TL 3,611,14; Gdf; Gdf; Gdf; Gdf 3,269b; AND; MED 5,251b; TLF XIIes; FEW 4, 768a; FEW 4, 767b; FEW 4,767b; AdHaleLexM; Foerster; KramerGader; REW 3,4505; LevyTrés; ActesRegLex. – KellerWace 369a; LabordeGl 200; RLiR 56, 311; RoPh 7, 384; RoquesRég 157; RoquesRég 157; RoquesRég 158; RoquesRég 157.⁠]
  • “tordre (qch.) pour faire une boucle” (ThebesC; BenTroieC; RouH II 3297; BenDucF; BenDucM I, p. 155, v. 2100; II, p. 381, v. 26443; III, p. 37, v. 32853, etc.; Aiol1/2F 6847; Aiol1/2N 6846; RobDiableL; GuibAndrM 750, 1939; HerbCandS 2758; OvArtElieK 855 (r); GodinM 13470; RenclCarH; DocHainR; GilChinP; JeuxPartL; YsLyonF 2143; AdHaleChansM; AdHalePartN 7,6; BaudCondS p534; MirNDPers1-40P 17, 1018; GuillMachC, KellerWace 369a; LabordeGl 200; RLiR 56, 311; RoPh 7, 384; RoquesRég 157; RoquesRég 157; RoquesRég 157; RoquesRég 158, TL 3,611,14; Gdf 3,269b; Gdf; Gdf; Gdf; AND; MED 5,251b; TLF XIIes; FEW 4,767b; FEW 4, 768a; FEW 4, 767b; AdHaleLexM; Foerster; KramerGader; REW 3,4505; LevyTrés; ActesRegLex)
fiches par lemme Télécharger
entorse f.
[TL 3,612,32; TL; GdfC 9, 484a. – RoquesRég 158.⁠]
  • ⁠t. de méd. “contorsion” (RoquesRég 158, TL 3,612,32; TL; GdfC 9, 484a)
fiches par lemme Télécharger
entretordre v.tr.
[TL 3,686,13; TL; FEW 13, 2. 86b.⁠]
  • “entrecroiser” (RenclCarH, TL 3,686,13; TL; FEW 13, 2. 86b)
fiches par lemme Télécharger
mautort adv.
[AND 403 A.⁠]
  • “d'une manière inique” (AND 403 A)
fiches par lemme Télécharger
mestordre v.tr.
[TL; TL 5,1705,9.⁠]
  • 1o⁠t. de méd. “contorsionner” (TL 5,1705,9)
  • 2o“faire un sale coup à qn” (TL)
fiches par lemme Télécharger
retordage m.
[Pck II.⁠]
  • “action de tordre à plusieurs tours” (Pck II)
fiches par lemme Télécharger
retordre v.tr.
[TL 8, 1143; FEW 123, 2. 95b. – MLR 74, 452; Pck II, 1380, 1394, 1400.⁠]
(retorder FlorOctOctV 2238, retordre EdConfVatS; TristBérG 4454; VMortAnW 221, 9, RETORDRE GuillPalMo; LMestL, retort FloreaD, retortissent CoincyII1...K 104 var.)
  • “tordre à plusieurs tours, retordre” (FloreaD; EdConfVatS; TristBérG 4454; GuillPalMo; CoincyII1...K 104 var.; VMortAnW 221, 9; LMestL; FlorOctOctV 2238, MLR 74, 452; Pck II, 1380, 1394, 1400, TL 8, 1143; FEW 123, 2. 95b)
fiches par lemme Télécharger
retors adj.
[TL 8, 1144; GdfC 10, 566a; AND 649a; AND 649a; FEW 13, 2. 96a; FEW 13, 2. 96a; Corom 4, 1166b; LevyTrés. – SchelerJPreis 5758, 14226; SchelerJPreis 9110; 14245; 22489.⁠]
(retors RaschiD2 897; ThomKentF 4370; TurpinBrianeS; SPierJonglW; TurpinVatB XVII, 8; AldL 74, 14; MartCanP; BaudCondS p536; BretTournD 4044; GlDouaiE1 122; SottChansValL XXVII, 39 (r.); [FroissDitsth/...F 58; DeschQ I, 238]; (sigles à datations multiples:) RomPast N. III 45/54, retort EscoufleS 1323; Turpin5Wa; BibleEntS 1736; BrunLatC; TristNantS 11477, Retuers (sigles à datations multiples:) HenryŒn)
  • “qui a été retordu, qui est retors” (RaschiD2 897; ThomKentF 4370; EscoufleS 1323; Turpin5Wa; TurpinBrianeS; SPierJonglW; TurpinVatB XVII, 8; BibleEntS 1736; AldL 74, 14; BrunLatC; BaudCondS p536; GlDouaiE1 122; SottChansValL XXVII, 39 (r.); TristNantS 11477; [FroissDitsth/...F 58; DeschQ I, 238]; (sigles à datations multiples:) HenryŒn; RomPast N. III 45/54, SchelerJPreis 9110; 14245; 22489, TL 8, 1144; GdfC 10, 566a; AND 649a; AND 649a; FEW 13, 2. 96a; Corom 4, 1166b; LevyTrés)
    • ⁠adj. substantivé “asile, refuge” (MartCanP; BretTournD 4044)
    • ⁠adj. substantivé “injustice” (SchelerJPreis 5758, 14226)
    • “qui est recourbé, crochu (dit du bec)” (FEW 13, 2. 96a)
fiches par lemme Télécharger
retorse f.
[FEW 13, 2. 96a. – R 65, p. 532; [sigle].⁠]
(retorse FetRomF1 632, 31; ContGuillTyrRothA 586)
  • “fait de revenir en arrière, sinuosité d'un fleuve” (FetRomF1 632, 31; ContGuillTyrRothA 586, R 65, p. 532; [sigle], FEW 13, 2. 96a)
fiches par lemme Télécharger
retortir v.
[FEW 13, 2. 89a.⁠]
  • “dévier, réfléchir” (FEW 13, 2. 89a)
fiches par lemme Télécharger
retortiz adj.
[TL 8, 1156; FEW 13, 2. 88a. – R 92, 431-32.⁠]
(retorti FlorenceW 364b; 5328, retortir MahArE 146, 14, retortis CesTuimAlC 6072; (sigles à datations multiples:) BoulSed S. 177, RETORTIS CesTuimAlC, retortiz AlexParA IV 1022)
  • “qui est bouclés, entremelé, frise et sim.” (AlexParA IV 1022; FlorenceW 364b; 5328; CesTuimAlC; CesTuimAlC 6072; MahArE 146, 14; (sigles à datations multiples:) BoulSed S. 177, R 92, 431-32, TL 8, 1156; FEW 13, 2. 88a)
fiches par lemme Télécharger
tordage m.
[TL 10, 411; Gdf 7, 751c; FEW 13,2 85a.⁠]
  • “fabrication de l'huile” (TL 10, 411; Gdf 7, 751c; FEW 13,2 85a)
Cf. DMF2009 tordage.
fiches par lemme Télécharger
tordel m.
[Fagniez II, 268.⁠]
  • “retordeur de laine” (Fagniez II, 268)
fiches par lemme Télécharger
tordement m.
[TL 10, 411; LevyTrés.⁠]
  • “action de tordre (qch.), détours des lèvres, paroles tortueuses” (TL 10, 411; LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tordeor m.
[TL 10, 411; Gdf 7, 751c; Gdf 7, 754c; FEW 13,2 85a; FEW.⁠]
(tordeeur Taille1313M)
  • 1o“retordeur de laine” (TL 10, 411; Gdf 7, 754c; FEW)
  • 2o“fabricant d'huile” (Taille1313M, Gdf 7, 751c; FEW 13,2 85a)
Cf. DMF2009 tordeur.
fiches par lemme Télécharger
torderesse f.
[TL 10, 411; Gdf 7, 751c.⁠]
  • “celle qui retord de laine” (TL 10, 411; Gdf 7, 751c)
Cf. DMF2009 torderesse.
fiches par lemme Télécharger
mfr. tordion m.
[GdfLex; Corom 4, 1167b. – ActesMfr10 275; StädtlerGdfLex 275.⁠]
(tordion [PassTroyB II, 1175])
  • “action de tordre, tortillement” ([PassTroyB II, 1175], ActesMfr10 275; StädtlerGdfLex 275, GdfLex; Corom 4, 1167b)
Cf. DMF2009 tordion.
fiches par lemme Télécharger
tordisement m.
[LevyTrés.⁠]
(tordisemént FevresS 58-21)
  • “action de tordre, tortillement, torsion” (FevresS 58-21, LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tordoir m.
[TL 10, 411; Gdf 7, 752a; Gdf; FEW 13,2 85a.⁠]
(tordoir DocFlandrM p. 144; HuonSQuentL 985; [ChOthéeF 1375, p. 213])
  • “moulin à huile, pressoir” (DocFlandrM p. 144; HuonSQuentL 985; [ChOthéeF 1375, p. 213], TL 10, 411; Gdf 7, 752a; Gdf; FEW 13,2 85a)
Cf. DMF2009 tordoir1.
fiches par lemme Télécharger
torfaire v.intr.
[MSt 21, 1959, 70.⁠]
(torfaire [AndrVigneSMartD v. 5116], torfais OlimB 2/336; SoneG 14518; JoinvW1 22b)
  • “causer du tort” (OlimB 2/336; SoneG 14518; JoinvW1 22b; [AndrVigneSMartD v. 5116], MSt 21, 1959, 70)
fiches par lemme Télécharger
torfaisor m.
[Gdf 7, 754b.⁠]
(Torzfesors JostPletR)
  • “celui qui fait du tort, malfaiteur, ennemi” (JostPletR, Gdf 7, 754b)
Cf. DMF2009 torfaiseur.
fiches par lemme Télécharger
torfait m.
[TL 10, 416; Gdf 7, 754a; Gdf; FEW 13, 2. 87-a; LevyTrés. – ContPerc T 1108; MantouVoc Y.C. II 286 (6); MantouVoc BT Dial 50, 224; Messelaar 40, 158; Morlet 289; SchelerJPreis 6640.⁠]
(torfait BenTroieC; MorPhilP 2718, 5972; GeoffrParChronD 6546; 7216; MirNDPers1-40P 25 557; RenContrR 5433; I , 278 § 115; TristNantS 15546; [ModusT 80, 105*; DeschQ II, 119 etc.]; (sigles à datations multiples:) RecHist XXII 967; SchwanBehrens 3, XX; SchwanBehrens p. 146a, torfaiz BenDucM I, p. 94, v. 355; LaurinT, torfès GuillTyrP 127, torfet BeaumCoutS 368; 26, 382, TORFET LMestL, torfez RoselLec 5557, Torfez JostPletR, tortfet BrunLatC, Torzfez JostPletR)
  • “dommage, méfait, injustice, violence, outrage, et sim.” (BenTroieC; BenDucM I, p. 94, v. 355; GuillTyrP 127; MorPhilP 2718, 5972; RoselLec 5557; JostPletR; JostPletR; BrunLatC; LMestL; BeaumCoutS 368; 26, 382; LaurinT; GeoffrParChronD 6546; 7216; MirNDPers1-40P 25 557; RenContrR 5433; I , 278 § 115; TristNantS 15546; [ModusT 80, 105*; DeschQ II, 119 etc.]; (sigles à datations multiples:) RecHist XXII 967; SchwanBehrens 3, XX; SchwanBehrens p. 146a, ContPerc T 1108; MantouVoc Y.C. II 286 (6); MantouVoc BT Dial 50, 224; Messelaar 40, 158; Morlet 289; SchelerJPreis 6640, TL 10, 416; Gdf 7, 754a; Gdf; FEW 13, 2. 87-a; LevyTrés)
Cf. DMF2009 torfait.
fiches par lemme Télécharger
torgeoir m.
[Gdf 7, 754c; FEW.⁠]
(torgeoirre [ProstInv 2983])
  • “moulin à huile, pression” ([ProstInv 2983], Gdf 7, 754c; FEW)
Cf. DMF2009 torgeoir.
fiches par lemme Télécharger
torsaire f. et m.
[Gdf 7, 776 a; FEW 13, 2.90 b. – DwyerCons S. 95.⁠]
  • “courroie” (DwyerCons S. 95, Gdf 7, 776 a; FEW 13, 2.90 b)
Cf. DMF2009 troussoire.
fiches par lemme Télécharger
torseüre f.
[AND 801a; FEW 13,2 90b.⁠]
  • “action de tordre, tortillement, torsion” (AND 801a; FEW 13,2 90b)
Cf. ANDEl torsseure.
fiches par lemme Télécharger
torsillon m.
(torsillon [RenMontrV 4885])
  • “ce qui est tortillé” ([RenMontrV 4885])
fiches par lemme Télécharger
torsiz adj.
[TL 10, 451; Gdf 7, 764b.⁠]
(torsis EnfRenC)
  • “qui est tordu” (EnfRenC, TL 10, 451; Gdf 7, 764b)
fiches par lemme Télécharger
torsoverie f.
(Torsoverie BibleMacéL)
  • “artifices tortueux” (BibleMacéL)
fiches par lemme Télécharger
tort adj.
[TL 10, 413; TL 10, 451; TL 10, 453; TL 10, 453; TL 10, 453; Gdf 7, 765b; GdfC 10, 780b; GdfC 10, 780; GdfC; GdfC; AND 801a; AND 802 b; FEW 13,2 90a; FEW 13, 2. 86-b; FEW 13, 2. 87-a; FEW 13, 2. 87-a; AdHaleLexM; Baker; Baker; BoisvertVilleh; BurnellRen; Chastell 197; Chastell 197; DiStefLoc 843; LevyTrés. – BCRHist 154, p. 188; Burgess 159; CellaGall 563; ContPerc; CorleyCont1 p213; CorleyCont2 9660, 27478; CorleyCont2; FSt 46, 266; Hassell A 182; KaiserMPol 96; LebsanftGruß p. 516; MA 69 (1963) 412, v. 490; MA 66, 1960, 525; 273; Messelaar 40, 149; MénardRire p. 49; MöhrenVal; PachnioTaille S. 45; PachnioTaille S. 28; Pope 358, 365; R 94, 459; R 87, p. 159; Rbph 64, 1986, 670; RoquesRég 157; Runk p. 142; SchelerJPreis 37963; SchulzeBusProv 308; SchulzeBusProv 564, 1822, 2327; YearbEdwiH/ etc. 12, 166; [sigle]; [sigle] 943, 4336 etc.; [sigle]; [sigle].⁠]
(atort GlGalbaF 207,1, tor ChMM001 25; ChMM001 84; ChMM001 85; chMo147 7; chMo243 4, tord PelCharlA; PelCharlF; RenContrR 5441, tors MonRaincB 6366; ElucidaireiiiD I 86M; JugAmS 324, 402; NarbS 1849; GodinM 9759, 13457; MorPhilP 3039; chMo004 5; TristPrLaisF VII 18; BeaumJBlL; DocHainR 10;2;3;4; ChMM007 5; ChMM011 5; AssJérBourgvZ 22r°b22; Pères24M v. 191; MirNDChartrK IV 206; GilebBernF; ChMe211 7; BretTournD 692, 675; BretTournD 3574; JobG 1244; RenNouvR 4228; JobB 1244; FauvainL 29; FauvainL v. 29; JCourtPlaitaT 858; docJuBe196 11; TristNantS 4733; [AalmaR 12.570; DeschQ VI, 9; RégSantélC 50v]; (sigles à datations multiples:) HenryChrest; NoomenFabl t. 7 450, torst PriseCordD 446, tort PassionA S. 113 (v. 290); RolB; WaceMargaF 154; GrantMalS2 52a; WaceConcA 26, 1674; CharroiPo t. II, 189; CourLouisL1; LoisGuillL; MonGuill1/2C 2577; EneasS1 6062; 6152; 6033, 8164; FloreaD; FloreaK 959, 2283,..; FloreaW 1130, 2265, 2796; ChronSMichelB 2731, 2746; CommPsia1G XLIV, 397; MarieGuigW2 L. 638; L. 425, Y. 436, 536; RouH II 8501; BenTroieC; EdConfVatS; ErecR 999, 1848; ErecR 1757; ErecR 1226; HornP 20 26; 4168; PhilomB 1164, 1304; BenDucM III, p. 320, en note col.2; BenDucF; BenDucM I, p. 428, sommaire; SThomGuernW1 36, 32, 5076; AdamG3 345; 709; Aiol1/2F; Aiol1/2F; PelCharlK 113; CligesM 495; EstFougK; EructavitJ 599, 676; EructavitJ; MarieFabW; MarieFabW2; SSagOctM; SGillesP 207, 2564; SSagOctM 2062; ProtH; RègleHospCamS 452; SBernCantG; AimonFlH 322. 3951; 2708. 7916; RenR VII-IX, 8792; RenR X-Xi; 9730-31; RenR 7712, 7724, 8288, 8364; RenR 11599; TristThomB 494, 621, 1292; CoucyChansL XXVII, 15; FloovA 1027; 1129, 816; GaceBruléD X,31; *8,11; XLIV, 9; GaceBruléH; PriseOrabR1 D 1216; PriseOrabR1; Saisna/lB 1119; SimFreineGeorgM 366, 1426, 1700; BodelNicH 358, 928; HaimBarW; SGraalIIJosO; VMortHélW 49,8; BliocadranW; CantLandP 1013, 1526; ContPerc2lC2 p162; GuiotProvinsO 64; 197; 173; SGenB 741, 1930, 2654, 2642, 762; AssJérRoiG; EscoufleM 315b; EscoufleS 6227; MuséeArchDép p. 124, Z. 14; HerbomezTourn p. 16 z. 23; HerbomezTourn p. 20 Z. 6; HerbomezTourn p. 21 Z. 8; HerbomezTourn p. 26, Z. 28; DoonRocheM 1248, 3238, 449, 890, 902, 2858; MeraugisF 1889, 1892, 1896; PercDidd/eR 824; BibleGuiotW; BueveAgnS 852, 2437; ChardryPletM; FolTristBernH2 366; 9; SEdmPassG 518; SGraalIIIJostO; BestGuillR 3957; BestGuillR 1688; MortAymC 234, 2372, 2399; ChGuillI; ChGuillM; FetRomF1 152, 32; SongeEnfM; BalJosCamA; Bueve1S ⁴774, 5572; Bueve2S 980; Bueve3S 5012, 13085, 913 etc.; ChevBarBloisB; CoincyChristO 2921; LancPrK; DolopL; CoincyI1...L; chMo011 6; HerbomezSMart 1, p. 376 Z. 8, 20; MorPhilP 6332, 5828; OiselWo 363; RenclCarH; CoincyII1...K 1150; CoincyII20/21H 207; ChansArtB XX, 83, XXII, 179; CoincyII10N 508; WaillyCollLorr p. 19, Z. 15; ModvB2 3833; CoutVerdun1M 49, 26; 60, 2; 67,3; LoisGodM p. 1, Z. 32; LoisGodM p. 10, Z. 15; chMo025 7; DocHMarneG 75, 58; 224, 22; 251, 6; 260, 2; 130, 2; 24,2; 84,11; 95,6; 177, 32; ChMM001 16; ChMe009 8; DocVosL; TournAntW 723; TournAntW 724 etc., n.s. 728, 758 etc.; ChMM007 11; ChMM007 14; GilChinP; ParDuchP 544 etc.; 310; ChMM011 15; ChMM011 18; chMo072 3; chMo081 5; chHS001 7; ChMM017 4; AssJérBourgmZ; ChMM023 22; chMo108 6; ChMM046 5; chMo127 5; FossierCh p. 555; chHS003 6; ClercVaudR D 195; ClercVaudR D 140, 263, 462, 464; ContGuillTyrA 144; CristalB 5797; GautLeuL2 VIII 182; HArciPèresO 626, 1580, 4911; 626; JoufrF 4262; Pères10C 732, 1005; Pères12M v. 260; PoireM; RésSauvcJ; SermMaccM 211; TroisAvG 320, 333; chMa039 8; chMa039 9; ChMe068 6; ChMe084 4; ChMM075 4; ChV0017 5; chHS004 3; ChMM088 47; ChMM089 37; ChMa054 5; ChMM097 11; ChMa064 7; chCOr047a 14; chCOr047b 13; ChMM127 29; ChHM075 121; ChHM075 123; ChHM075 129; ChMe122 4; ChMM132 5; Appendice : E 1258 05 28 01 48; chHS014 3; chJu012 5; chMo196 42; ChHM095 3; chMo200 12; ChV0063 3; ChV0068 3; CR 1259 10 32 01 29; R 1259 10 32 01 29; MenReimsP 5, 185; MenReimsW 5, 185; RobHoY v. 1416; chHS018 4; chHM130 4; chMo219 4; ChV0079 13; ChMM210 3; ChMM210 3; AnticlC 600, 3373; RutebF G 95; chCOr126 6; chCOr143 5; ChHM177 53; VMortAnW 44,10; VMortAnW 82, 12; 310, 7; chCOr177 18; ChMe191 6; ChV0111 11; ChV0112 13; ChV0114 3; chHM224 14; chJu028 6; ChMa171 11; chMa182 6; ChHM251 7; chHM260 3; chMo268 5; chMo271 7; chMa220 8; chCOr126a 9; chSL 006 3; EtSLouisV II, 164, 466; III, 35; CassidP; CharroicL; JordRufmP; MédLiégH 226; ParabAlainH p. 49; SimPouilleaB 394; RT 1275 12 32 01 8; TerrEvêqueH S. 171; chJu043 5; chJu044 8; AdHalePartN; ClefD 1925; AdHalePartN II, 42; VII, 21; ClefD 3002; chHS111 3; chHS111 3; JAntRectD 245; RuelleChir; chSL 016 6; MaccabeS 1043; SottChansOxfL XIV, 46; XXXII, 19; GlDouaiE1 116; GlDouaiE1 133; chSL 024 9; DrouartB 1454; 1465 etc.; SThibAlH II 701; (I 235); BodelFablN VIII, 110; SecrSecrPr7B p267; chSL 039 13; chSL 043 15; NicBozEmpV 100, 308; FoukeH 34.15, 21.15; PamphGalM 964*; 968*; chSL 051 5; chSL 053 19; JSQuentO; Taille1313M S. 259; Taille1313M 49b; Taille1313M 49b; chN 013 8; GlGalbaF 207,1; docJuBe030 13; GeoffrParChronD 2654, 3294, etc.; JCondM; JCondM; chSL 082 45; chSL 082 63; docJuBe059 5; docJuBe059 7; SGregJeanS; TombChartr1/2/3S; docJuBe150 3; ChirChevP p. 426; ProprChosSq; ProprChosMirK; ProprChosSq; ProprChosZ; JMoteRegrS S. 170; JDupinMelL 1783, 1970; JMoteVoieP 2148; ChevPapH 5, 28; 50,9; 57, 24; 3, 23; [ModusT 154, 26*; AttilaS VIII, 1248; OresmePolM S. 230b; GaceBuigneB 7295; JPreisMyrG 780, 4261, 5191 etc.; JPreisMyrG 5828; BrézéT; MistSGenisM]; (sigles à datations multiples:) ConstHamelR 490; MontRayn I, 278; NoomenFabl t. 8, 434; NoomenFabl I, 2/ 473; NoomenFabl III, 14/ 703; NoomenFabl 31/ 153, 37a/ A 114; ProvM 177, 1932, 1513; Aspland 16e, 15; 6, 209; BartschChrest 22, 141; 68, 26; 90a, 5 etc.; BartschHorning 44, 14; 170, 20; 427, 28; ConstHamelR 163; GarLorrP I, 131; NoomenFabl t.7, 450; NoomenFabl t. 6, 397; NoomenFabl t.5; 481; NoomenFabl II, 6/ 110; NoomenFabl 25/ 4, A 4; NoomenFabl; NoomenFabl t. 9, 362a; ProvM 1822; ReidFabl; RomPast N. II 65/ 15; StimmingMot; VillHonH2 47a; AngDialGregO2 20200, Tort RobDiableL; SimFreineGeorgM R.Ph. 101, s.G. 366; VillehW; SermMaurpB; Rolv41/2G; GuillMachC; (sigles à datations multiples:) HenryŒn, TORT GuillPalMo; LMestL, tort/torz MarieEspP, torte PhThCompS 28v, 2660; RenR 13066, 14806; RenR VII-IX; HaimBarW; GuillDoleL 4714; DurmS 286; BesantR 3510; OvArtPrR 823; Taille1297M 367; MPolRustR; FevresS 160-8; GlGuillI S. 389, 341; OvMorB 1, p. 121, 2807; GirRossAlH 6604; ChirChevP p. 426; [FroissEspF1 2137; 2838]; (sigles à datations multiples:) NoomenFabl 72; 397; B 18; NoomenFabl III, 16c/ s. 268; ProvM 31, 308, tortes PercL 4611, Tortes [AmphYpL2; AmphYpL2], torti CharroicL, torto MacaireM 451; OgDanAlC 1068, torz CligesM 1389; PercL; PercL 7916; RenR; RenR VII- IX; 6596, 7781; RenR VII-IX, 8353; OvArtElieK 600 (r), 315 (r), 322, 690 (r); ChMM011 9; CoutNormT p134, torz1 CligesG, tos AntiocheD 1770, tourt SimCrespyW; MerlinsR 290, 46; BibleEntS; ChMM188 14; ChMM188 14; HuonabcL; R 1293 06 16 01 13; [ModusT], Tourt CartHain, tourte HuonabcL ABC 293, tuert BenDucM I,p.514,v.12536; (sigles à datations multiples:) MénardFabl IV,151, Tuert (sigles à datations multiples:) HenryŒn)
  • 1o“qui est contourné, tordu, difforme, et sim.” (PhThCompS 28v, 2660; ChronSMichelB 2731, 2746; CommPsia1G XLIV, 397; RouH II 8501; BenDucM III, p. 320, en note col.2; PercL 4611; SSagOctM; RenR 13066, 14806; RenR VII-IX; RenR; SBernCantG; MonRaincB 6366; RobDiableL; HaimBarW; BliocadranW; CantLandP 1013, 1526; ContPerc2lC2 p162; ElucidaireiiiD I 86M; GuillDoleL 4714; DoonRocheM 1248, 3238, 449, 890, 902, 2858; MeraugisF 1889, 1892, 1896; NarbS 1849; PercDidd/eR 824; BestGuillR 3957; MortAymC 234, 2372, 2399; DurmS 286; CoincyChristO 2921; CoincyI1...L; BesantR 3510; CoincyII1...K 1150; CoincyII20/21H 207; ModvB2 3833; BeaumJBlL; TournAntW 723; MerlinsR 290, 46; FossierCh p. 555; ClercVaudR D 195; Pères24M v. 191; MirNDChartrK IV 206; AnticlC 600, 3373; HuonabcL; HuonabcL ABC 293; VMortAnW 44,10; CharroicL; AdHalePartN; ClefD 1925; OvArtPrR 823; BretTournD 692, 675; SottChansOxfL XIV, 46; XXXII, 19; DrouartB 1454; 1465 etc.; JobG 1244; RenNouvR 4228; Taille1297M 367; MPolRustR; FevresS 160-8; GlGuillI S. 389, 341; NicBozEmpV 100, 308; OvMorB 1, p. 121, 2807; GirRossAlH 6604; ChirChevP p. 426; ChirChevP p. 426; ProprChosSq; JDupinMelL 1783, 1970; GuillMachC; TristNantS 4733; [ModusT; ModusT 154, 26*; AmphYpL2; AmphYpL2; FroissEspF1 2137; 2838; AalmaR 12.570; DeschQ VI, 9; RégSantélC 50v]; (sigles à datations multiples:) AngDialGregO2 20200; ConstHamelR 490; HenryChrest; HenryŒn; MontRayn I, 278; NoomenFabl t. 8, 434; NoomenFabl 72; 397; B 18; NoomenFabl III, 16c/ s. 268; NoomenFabl I, 2/ 473; NoomenFabl III, 14/ 703; NoomenFabl 31/ 153, 37a/ A 114; ProvM 31, 308; ProvM 177, 1932, 1513, CellaGall 563; CorleyCont1 p213; CorleyCont2 9660, 27478; MA 69 (1963) 412, v. 490; MA 66, 1960, 525; 273; MöhrenVal; SchulzeBusProv 308; [sigle], TL 10, 413; TL 10, 451; AND 801a; AND 802 b; FEW 13,2 90a; FEW 13, 2. 86-b)
    • ⁠adj. substantivé “sorte de gros cordon tordu” (GdfC 10, 780b)
    • ⁠adj. substantivé “ce qui sont opposé à la justice, dommage causé indûment à quelqu'un, action injuste, acte qu'on ne devrait pas faire, le fait de n'avoir pas raison dans ce qu'on dit, lésion, dommage qu'on souffre ou qu'on fait souffrir, et sim.” (PassionA S. 113 (v. 290); RolB; WaceMargaF 154; GrantMalS2 52a; WaceConcA 26, 1674; CharroiPo t. II, 189; CourLouisL1; LoisGuillL; MonGuill1/2C 2577; EneasS1 6062; 6152; 6033, 8164; FloreaD; FloreaK 959, 2283,..; FloreaW 1130, 2265, 2796; MarieGuigW2 L. 638; L. 425, Y. 436, 536; BenTroieC; EdConfVatS; ErecR 999, 1848; ErecR 1757; ErecR 1226; HornP 20 26; 4168; PhilomB 1164, 1304; BenDucF; BenDucM I,p.514,v.12536; BenDucM I, p. 428, sommaire; SThomGuernW1 36, 32, 5076; AdamG3 345; 709; Aiol1/2F; Aiol1/2F; PelCharlA; PelCharlF; PelCharlK 113; CligesG; CligesM 495; CligesM 1389; EstFougK; EructavitJ 599, 676; EructavitJ; MarieFabW; MarieFabW2; PercL; PercL 7916; SGillesP 207, 2564; SSagOctM 2062; ProtH; RègleHospCamS 452; AimonFlH 322. 3951; 2708. 7916; RenR VII-IX, 8792; RenR X-Xi; 9730-31; RenR 7712, 7724, 8288, 8364; RenR 11599; RenR VII- IX; 6596, 7781; RenR VII-IX, 8353; TristThomB 494, 621, 1292; AntiocheD 1770; CoucyChansL XXVII, 15; FloovA 1027; 1129, 816; GaceBruléD X,31; *8,11; XLIV, 9; GaceBruléH; PriseOrabR1 D 1216; PriseOrabR1; Saisna/lB 1119; SimFreineGeorgM R.Ph. 101, s.G. 366; SimFreineGeorgM 366, 1426, 1700; BodelNicH 358, 928; HaimBarW; MarieEspP; SGraalIIJosO; VMortHélW 49,8; GuiotProvinsO 64; 197; 173; JugAmS 324, 402; PriseCordD 446; SGenB 741, 1930, 2654, 2642, 762; AssJérRoiG; EscoufleM 315b; EscoufleS 6227; MuséeArchDép p. 124, Z. 14; HerbomezTourn p. 16 z. 23; HerbomezTourn p. 20 Z. 6; HerbomezTourn p. 21 Z. 8; HerbomezTourn p. 26, Z. 28; VillehW; BibleGuiotW; BueveAgnS 852, 2437; ChardryPletM; FolTristBernH2 366; 9; GuillPalMo; SEdmPassG 518; SGraalIIIJostO; BestGuillR 1688; ChGuillI; ChGuillM; FetRomF1 152, 32; SongeEnfM; BalJosCamA; Bueve1S ⁴774, 5572; Bueve2S 980; Bueve3S 5012, 13085, 913 etc.; OvArtElieK 600 (r), 315 (r), 322, 690 (r); ChevBarBloisB; LancPrK; DolopL; GodinM 9759, 13457; HerbomezSMart 1, p. 376 Z. 8, 20; MorPhilP 6332, 5828; MorPhilP 3039; OiselWo 363; RenclCarH; SimCrespyW; ChansArtB XX, 83, XXII, 179; CoincyII10N 508; WaillyCollLorr p. 19, Z. 15; CoutVerdun1M 49, 26; 60, 2; 67,3; LoisGodM p. 1, Z. 32; LoisGodM p. 10, Z. 15; TristPrLaisF VII 18; DocHMarneG 75, 58; 224, 22; 251, 6; 260, 2; 130, 2; 24,2; 84,11; 95,6; 177, 32; DocVosL; TournAntW 724 etc., n.s. 728, 758 etc.; DocHainR 10;2;3;4; GilChinP; ParDuchP 544 etc.; 310; AssJérBourgmZ; AssJérBourgvZ 22r°b22; BibleEntS; ClercVaudR D 140, 263, 462, 464; ContGuillTyrA 144; CristalB 5797; GautLeuL2 VIII 182; HArciPèresO 626, 1580, 4911; 626; JoufrF 4262; PoireM; Pères10C 732, 1005; Pères12M v. 260; RésSauvcJ; SermMaccM 211; SermMaurpB; TroisAvG 320, 333; MenReimsP 5, 185; MenReimsW 5, 185; RobHoY v. 1416; CoutNormT p134; GilebBernF; RutebF G 95; VMortAnW 82, 12; 310, 7; LMestL; EtSLouisV II, 164, 466; III, 35; CartHain; CassidP; CharroicL; JordRufmP; MédLiégH 226; ParabAlainH p. 49; SimPouilleaB 394; TerrEvêqueH S. 171; AdHalePartN II, 42; VII, 21; ClefD 3002; JAntRectD 245; RuelleChir; BretTournD 3574; MaccabeS 1043; GlDouaiE1 116; GlDouaiE1 133; JobB 1244; SThibAlH II 701; (I 235); BodelFablN VIII, 110; Rolv41/2G; SecrSecrPr7B p267; FoukeH 34.15, 21.15; PamphGalM 964*; 968*; JSQuentO; MacaireM 451; OgDanAlC 1068; Taille1313M S. 259; Taille1313M 49b; Taille1313M 49b; GlGalbaF 207,1; GlGalbaF 207,1; GeoffrParChronD 2654, 3294, etc.; JCondM; JCondM; FauvainL 29; FauvainL v. 29; JCourtPlaitaT 858; SGregJeanS; TombChartr1/2/3S; ProprChosMirK; ProprChosSq; ProprChosZ; JMoteRegrS S. 170; JMoteVoieP 2148; RenContrR 5441; ChevPapH 5, 28; 50,9; 57, 24; 3, 23; [AttilaS VIII, 1248; OresmePolM S. 230b; GaceBuigneB 7295; JPreisMyrG 780, 4261, 5191 etc.; JPreisMyrG 5828; BrézéT; MistSGenisM]; (sigles à datations multiples:) Aspland 16e, 15; 6, 209; BartschChrest 22, 141; 68, 26; 90a, 5 etc.; BartschHorning 44, 14; 170, 20; 427, 28; ConstHamelR 163; GarLorrP I, 131; HenryŒn; MénardFabl IV,151; NoomenFabl t.7, 450; NoomenFabl t. 6, 397; NoomenFabl t.5; 481; NoomenFabl t. 7 450; NoomenFabl II, 6/ 110; NoomenFabl 25/ 4, A 4; NoomenFabl; NoomenFabl t. 9, 362a; PlainteAmV 472; ProvM 1822; ReidFabl; RomPast N. II 65/ 15; StimmingMot; VillHonH2 47a, BCRHist 154, p. 188; Burgess 159; ContPerc; CorleyCont2; FSt 46, 266; Hassell A 182; KaiserMPol 96; LebsanftGruß p. 516; Messelaar 40, 149; MénardRire p. 49; PachnioTaille S. 45; PachnioTaille S. 28; Pope 358, 365; R 94, 459; R 87, p. 159; Rbph 64, 1986, 670; RoquesRég 157; Runk p. 142; SchelerJPreis 37963; SchulzeBusProv 564, 1822, 2327; YearbEdwiH/ etc. 12, 166; [sigle] 943, 4336 etc.; [sigle]; [sigle], TL 10, 453; TL 10, 453; TL 10, 453; Gdf 7, 765b; GdfC 10, 780; GdfC; GdfC; FEW 13, 2. 87-a; FEW 13, 2. 87-a; AdHaleLexM; Baker; Baker; BoisvertVilleh; BurnellRen; Chastell 197; Chastell 197; DiStefLoc 843; LevyTrés)
  • 2o“Identificanda DocLing” (chMo011 6; chMo004 5; chMo025 7; ChMM001 16; ChMM001 25; ChMM001 84; ChMM001 85; ChMe009 8; ChMM007 5; ChMM007 11; ChMM007 14; ChMM011 5; ChMM011 9; ChMM011 15; ChMM011 18; chMo072 3; chMo081 5; chHS001 7; ChMM017 4; ChMM023 22; chMo108 6; ChMM046 5; chMo127 5; chHS003 6; chMa039 8; chMa039 9; ChMe068 6; ChV0017 5; ChMM075 4; chMo147 7; ChMe084 4; chHS004 3; ChMM088 47; ChMM089 37; ChMa054 5; ChMM097 11; ChMa064 7; chCOr047a 14; chCOr047b 13; ChMM127 29; ChMe122 4; ChMM132 5; ChHM075 121; ChHM075 123; ChHM075 129; Appendice : E 1258 05 28 01 48; chMo196 42; chJu012 5; chHS014 3; ChHM095 3; ChV0063 3; chMo200 12; ChV0068 3; R 1259 10 32 01 29; CR 1259 10 32 01 29; chHS018 4; ChV0079 13; chMo219 4; ChMM188 14; ChMM188 14; chHM130 4; ChMM210 3; ChMM210 3; chCOr126 6; chCOr143 5; ChHM177 53; chMo243 4; ChV0111 11; ChV0112 13; ChMe191 6; ChV0114 3; chCOr177 18; chJu028 6; ChMa171 11; chHM224 14; ChMe211 7; chMa182 6; ChHM251 7; chMo268 5; chHM260 3; chMo271 7; chMa220 8; chSL 006 3; chCOr126a 9; RT 1275 12 32 01 8; chJu043 5; chJu044 8; chHS111 3; chHS111 3; chSL 016 6; chSL 024 9; R 1293 06 16 01 13; chSL 039 13; chSL 043 15; chSL 051 5; chSL 053 19; chN 013 8; docJuBe030 13; chSL 082 45; chSL 082 63; docJuBe059 5; docJuBe059 7; docJuBe150 3; docJuBe196 11)
Cf. ANDEl tort; DMF2009 tort2.
fiches par lemme Télécharger
tortaier v.tr.
[LevyTrés.⁠]
  • “pressurer, opprimer” (LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
torte f.
[TL 10, 457; Gdf 7, 764c; Gdf 7, 766b; Gdf 7, 764c; FEW 13, 2. 87-b; LevyTrés.⁠]
(tourtre PiérardMons T. II, p. 205)
  • 1o“tour bon ou mauvais” (Gdf 7, 766b; LevyTrés)
  • 2o“excès, exaction” (NominaleS 191, Gdf 7, 764c)
  • 3o“meule de moulin” (PiérardMons T. II, p. 205, TL 10, 457; Gdf 7, 764c; FEW 13, 2. 87-b)
fiches par lemme Télécharger
tortece f.
[Gdf 7, 764c; FEW 13, 2. 88-a; LevyTrés. – LevyHagin.⁠]
(tortece HaginL 47b; 55b)
  • “caractère de ce qui est tordu, obliquité” (HaginL 47b; 55b, LevyHagin, Gdf 7, 764c; FEW 13, 2. 88-a; LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tortefet s.
[LevyTrés.⁠]
  • “iniquité, injustice, et sim.” (LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tortefigne f.
[FEW 13, 2. 87-b; LevyTrés iniquité.⁠]
  • “iniquité, injustice, et sim.” (FEW 13, 2. 87-b; LevyTrés iniquité)
fiches par lemme Télécharger
tortefinement m.
[FEW 13, 2. 87b; LevyTrés.⁠]
(tortefinemant GlBâleB 5393, 6071, 6263, 11310; GlBâleB)
  • “iniquité, injustice, et sim.” (GlBâleB 5393, 6071, 6263, 11310; GlBâleB, FEW 13, 2. 87b; LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tortefiner v.intr.
[FEW 13, 2. 87b; LevyTrés. – Blondh p. 126; Blondh p. 126.⁠]
(tortefiner GlBâleB, tortefiñèr GlBâleB)
  • “causer du tort, faire tort” (GlBâleB; GlBâleB, Blondh p. 126; Blondh p. 126, FEW 13, 2. 87b; LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tortefinor m.
[FEW 13, 2. 87-b; LevyTrés; LevyTrés.⁠]
  • “celui qui fait tort, faiseur d'iniquité” (FEW 13, 2. 87-b; LevyTrés; LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tortefior m.
[Blondh p. 126.⁠]
  • “celui qui fait tort, faiseur d'iniquité” (Blondh p. 126)
fiches par lemme Télécharger
tortelor s.
[LevyTrés.⁠]
  • “chemin tortueux, voie détournée” (LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tortement1 m.
[FEW 13, 2. 88-a; LevyTrés.⁠]
  • “chemin tortueux, voie détournée” (FEW 13, 2. 88-a; LevyTrés)
fiches par lemme Télécharger
tortement2 adv.
[Gdf 7, 766a.⁠]
(tortement TournAntW 758)
  • “de façon inique” (TournAntW 758, Gdf 7, 766a)
Cf. DMF2009 tortement.
fiches par lemme Télécharger
tortenosement adv.
[BJRyL 65, 243.⁠]
(tortenusement SFrançcR 7604)
  • “de façon inique” (SFrançcR 7604, BJRyL 65, 243)
fiches par lemme Télécharger
tortenus adj.
(Tortenus MirAgn2K)
  • “qui est violent, inique” (MirAgn2K)
fiches par lemme Télécharger
torterie f.
(torterie FolLancB)
  • “action de faire tort” (FolLancB)
fiches par lemme Télécharger
torteus adj.
(torteus GaceBruléD XLV, 23; SidracH p. 120, torteux JAntOtiaP)
  • “qui est tordu” (GaceBruléD XLV, 23; SidracH p. 120; JAntOtiaP)
fiches par lemme Télécharger
torteïs adj.
[ContPerc.⁠]
  • “qui est tordu” (ContPerc)
fiches par lemme Télécharger
torticie adj.
(torticie [ProstInv II: 3571])
  • “qui est entouré d'un ornement tortillée, entrelacé” ([ProstInv II: 3571])
fiches par lemme Télécharger
mfr. torticolly adj.
[GdfLex. – ActesMfr10 275; StädtlerGdfLex 275.⁠]
  • “qui a le cou tors” (StädtlerGdfLex 275; ActesMfr10 275, GdfLex)
fiches par lemme Télécharger
tortier m.
(tortier GautDargR *XXI, 33)
  • “celui qui a tort” (GautDargR *XXI, 33)
fiches par lemme Télécharger
tortil m.
[TL 10, 459; Gdf 7, 766b; AND 801b; AND 801b. – Fagniez II, 121; R 92, 431-32; R 92, 431.⁠]
(tortil (sigles à datations multiples:) BartschHorning 583, 80, tortui SSagmR 28/ 24; LionBourgAlK 5670, 17071, turtis LionBourgAlK 17671)
  • “torche, flambeau” (SSagmR 28/ 24; LionBourgAlK 5670, 17071; LionBourgAlK 17671; (sigles à datations multiples:) BartschHorning 583, 80, Fagniez II, 121; R 92, 431-32; R 92, 431, TL 10, 459; Gdf 7, 766b; AND 801b; AND 801b)
Cf. ANDEl tortil.
fiches par lemme Télécharger
tortin m.
[TL 10, 459; Gdf 7, 766c; Gdf; FEW 13, 2. 88a. – RLiR 56 (1992) p. 645.⁠]
(tortin Saisna/lB 1119; Bueve1S 407, 2876; s. Anm. zu N. 407; DurmG; ContPerc4tO 11428, 11618...; ContPerc4tO; RigomerF; HemH 1437; BelleHelR 900b; (sigles à datations multiples:) BartschHorning 142, 16; CheviiEspF 6525, tortins AlexArsM c 755; DurmS 12094; LancPrM; CheviiEspI; BeaumS Man. 853, 2195 (tuertins); GarMonglMü/Me/S 4000, tortion SBernCantG, tuertins BeaumS)
  • “petite torche” (AlexArsM c 755; SBernCantG; Saisna/lB 1119; Bueve1S 407, 2876; s. Anm. zu N. 407; DurmG; DurmS 12094; LancPrM; CheviiEspI; ContPerc4tO 11428, 11618...; ContPerc4tO; BeaumS; BeaumS Man. 853, 2195 (tuertins); RigomerF; GarMonglMü/Me/S 4000; HemH 1437; BelleHelR 900b; (sigles à datations multiples:) BartschHorning 142, 16; CheviiEspF 6525, RLiR 56 (1992) p. 645, TL 10, 459; Gdf 7, 766c; Gdf; FEW 13, 2. 88a)
Cf. DMF2009 tortin.
fiches par lemme Télécharger
tortir v.
[TL 10, 459; Gdf 7, 767a; FEW; FEW 13, 2. 89-a.⁠]
(tortir RenContrR 6338; (sigles à datations multiples:) RecHist XXII, 967)
  • “se tordre” (RenContrR 6338; (sigles à datations multiples:) RecHist XXII, 967, TL 10, 459; Gdf 7, 767a; FEW; FEW 13, 2. 89-a)
Cf. DMF2009 tortir.
fiches par lemme Télécharger
tortissement adv.
[Gdf 7, 767c.⁠]
  • “en se tordant” (Gdf 7, 767c)
fiches par lemme Télécharger
tortissé adj.
[FEW 13, 2. 88a.⁠]
  • “qui est tordu” (FEW 13, 2. 88a)
fiches par lemme Télécharger
tortius m.
(tortius MerlinPropheB)
  • “torche, flambeau” (MerlinPropheB)
fiches par lemme Télécharger
tortiz adj.
[TL 10, 459; Gdf 7, 767a; Gdf 7, 767b; Gdf; Gay 410b; FEW; FEW 13, 2. 88-a; FEW 13, 2. 88-a; FEW. – CorleyCont1 p213; CorleyCont2; FennisGal S. 1763; HaustGl 424/ 425; KahaneByz III a 28; Katara 432; MénardRire 537; R 92, 431; R 70, p. 97; 84, p. 72; Schultz I 93; TraLiPhi 31, 248.⁠]
(teurtis JMeunTestB; TristNantS, tortice HermValS 6618; BesantM p113, tortices LancR 1017, tortis ContPerc2lC2 p162; PriseCordD 2854; HervisH; Bueve3S 4950, 2781; LancPrM XLVII,8; XXXVII-x,3; DolopL; ArtusS 14, 29; ArtusS 174, 49; 175, 46; MerlinsR 361, 19; 383, 3; CristalB 6118, 6305; MarqueA; MaccabGautS; CassidP 202; HemH 4475; BretTournD 4119, 4193; HectP; SSagmR 29/ 66; PercefL2 XIII, 511; TristNantS 2932, 16538, 23322; 23136, 23141; [GodBouillBruxR; BrunMontM 1176; GaceBuigneB 3429], Tortis BatLoqVulgB2 2141; ProstPropr, tortiz PercL 6750, 7999; AlexParA IV, 1022; GuillDoleL 1806, 2893; FetRomF1 637, 25; LancPrK 247.33; CoincyI1...L; CoincyI1...L 612; CoincyI11V 2098; CoincyI28/II12D 80; SGraalIVQuesteP 199, 14; FolLancB; EnanchetF 60, 9-10; RutebF AV 631; RosemLec 12478; LaurinT; KanorM; [ProstInv 2082; DeschQ V, 65], tuertis ProprChosMirK; [MistHag6S 765]; (sigles à datations multiples:) MontRayn VI,6, tuertiz ProvSalSanI; TristPrC 369,3; (sigles à datations multiples:) NoomenFabl II,11b/141)
  • “qui est tordu, entortillé, aussi qui est tortueux, sinueux, et sim.” (ProvSalSanI; LancR 1017; PercL 6750, 7999; HermValS 6618; PriseCordD 2854; BesantM p113; ArtusS 14, 29; EnanchetF 60, 9-10; MarqueA, FennisGal S. 1763, TL 10, 459; Gdf 7, 767b; FEW 13, 2. 88-a)
    • ⁠adj. substantivé “ce qui est tordu, torche, flambeau” (AlexParA IV, 1022; BatLoqVulgB2 2141; ContPerc2lC2 p162; GuillDoleL 1806, 2893; FetRomF1 637, 25; HervisH; Bueve3S 4950, 2781; LancPrK 247.33; LancPrM XLVII,8; XXXVII-x,3; DolopL; CoincyI1...L; CoincyI1...L 612; CoincyI11V 2098; CoincyI28/II12D 80; ProstPropr; SGraalIVQuesteP 199, 14; TristPrC 369,3; ArtusS 174, 49; 175, 46; FolLancB; MerlinsR 361, 19; 383, 3; CristalB 6118, 6305; RutebF AV 631; MaccabGautS; CassidP 202; RosemLec 12478; HemH 4475; LaurinT; BretTournD 4119, 4193; KanorM; JMeunTestB; HectP; SSagmR 29/ 66; PercefL2 XIII, 511; ProprChosMirK; TristNantS 2932, 16538, 23322; 23136, 23141; TristNantS; [GodBouillBruxR; ProstInv 2082; BrunMontM 1176; GaceBuigneB 3429; DeschQ V, 65; MistHag6S 765]; (sigles à datations multiples:) MontRayn VI,6; NoomenFabl II,11b/141, CorleyCont1 p213; CorleyCont2; HaustGl 424/ 425; KahaneByz III a 28; Katara 432; MénardRire 537; R 92, 431; R 70, p. 97; 84, p. 72; Schultz I 93; TraLiPhi 31, 248, Gdf 7, 767a; Gdf; Gay 410b; FEW; FEW 13, 2. 88-a; FEW)
Cf. DMF2009 tortis.
fiches par lemme Télécharger
tortoir m.
[TL 10, 460. – ThomasMél2 198 (n.1).⁠]
  • “pressoir” (ThomasMél2 198 (n.1), TL 10, 460)
fiches par lemme Télécharger
tortor f. et m.
[GdfLex; FEW 13, 2. 88-a; LevyTrés. – ActesMfr10 275; NotExtr 42, 1932; p. 256, v. 242; StädtlerGdfLex 275.⁠]
(tortor MortAymC 1576, Tortors SermMaurpB)
  • 1o“torture” (MortAymC 1576; SermMaurpB, ActesMfr10 275; StädtlerGdfLex 275, GdfLex)
  • 2o“bourreau” (NotExtr 42, 1932; p. 256, v. 242, FEW 13, 2. 88-a)
  • 3o“chemin tortueux, voie détournée” (LevyTrés)
Cf. DMF2009 torteur.
fiches par lemme Télécharger
tortpié m.
[TL 10, 460; Gdf 7, 763a; FEW 13, 2. 86b. – BorkKomp §60, v. 1236.⁠]
  • “croc-en-jambe” (BorkKomp §60, v. 1236, TL 10, 460; Gdf 7, 763a; FEW 13, 2. 86b)
fiches par lemme Télécharger
entretor s.
[BarbierProc 4, S. 124; BarbierProc 4, 124. – BachWaffen 13; KellerWace 2646; R 85,556; Schultz II, 15.⁠]
(entretor EneasS1 4484; AlexArsM D567; (sigles à datations multiples:) Aspland)
  • “poignée d’une épée” (EneasS1 4484; AlexArsM D567; (sigles à datations multiples:) Aspland, R 85,556; BachWaffen 13; Schultz II, 15; KellerWace 2646, BarbierProc 4, S. 124; BarbierProc 4, 124)
fiches par lemme Télécharger
retorte f.
[Gdf 7, 151c.⁠]
  • “retour (?)” (Gdf 7, 151c)